| Toplantı No | : 2020/015 |
| Gündem No | : 63 |
| Karar Tarihi | : 01.04.2020 |
| Karar No | : 2020/UY.I-636 |
| BAŞVURU SAHİBİ: Baytimur İnşaat Anonim Şirketi,
İHALEYİ YAPAN İDARE: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 22. Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE: 2019/618271 İhale Kayıt Numaralı “Rize İli Taşlıdere Vadisi Islahı 7 Kısım” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 22. Bölge Müdürlüğü tarafından 02.01.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Rize İli Taşlıdere Vadisi Islahı 7 Kısım” ihalesine ilişkin olarak Baytimur İnşaat Anonim Şirketi’nin 24.02.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 02.03.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 12.03.2020 tarih ve 13285 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 12.03.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/485 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ; aşırı düşük teklif açıklamaları, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesine uygun olarak yapıldığından bahisle tekliflerinin mevzuata aykırı olarak reddedildiği iddiasına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır…” açıklaması,
Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “… 45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir. 45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır. 45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir. Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir. Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz. 45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir. İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir. … 45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında; … b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir. Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir. 45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında; a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği, … (Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir. İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir. 45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır. … 45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.” açıklaması yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar uyarınca, aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında, sınır değerin altında teklif sunduğu tespit edilen isteklilerce idarece hazırlanan yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin sıralı iş kalem/gruplarına ve bu kalem/grupların ayrıntılarına ilişkin açıklama istenir. Bununla birlikte, ihale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece Tebliğ’in 38.1’inci maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecek ve bu girdiler için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Bu kapsamda sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir. Ancak, her halükarda analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer almayacaktır.
Teklifi sınır değerin altında kalana isteklilerce, idarece talep edilen kalemlere yönelik açıklama yapılacağından, aşırı düşük teklif sorgulamasının mevzuata uygunluğunun ön şartı aşırı düşük teklif açıklaması talep edilen iş kalem/grupları ve bunların girdilerini içeren analizlerin mevzuata uygun olarak hazırlanması oluşturmaktadır. Dolayısıyla, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olup olmadığını değerlendirebilmek için önce aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında idarece tesis edilmesi gereken işlemlerin mevzuata uygun olarak yerine getirilip getirilmediğinin irdelenmesi gerekmektedir.
İdarece, ihale dokümanı kapsamında, açıklama istenecek yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarını içeren analiz formatına yer verildiği ayrıca teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilere gönderilen “Aşırı düşük teklif açıklama talebi” konulu yazı ekinde açıklama talep edilecek iş kalem/grupları ile bunları oluşturan girdiler ve bu girdilerden hangileri için açıklama isteneceği hangileri için istenmeyeceğinin belirtildiği görülmüştür.
İsteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ekinde yer alan ve açıklama talep edilen DSİ/224-05 Poz no’lu “Betonarme demirinin temin, nakli ve yerine montajı” adlı iş kaleminin analizlerinde, söz konusu iş kaleminin makine, işçilik, malzeme ve diğer başlıkları altında temel analiz girdileri ile miktarlarına yer verildiği ve açıklama istenecek girdiler arasında 07.006/DN poz no’lu “Demir Nakli (km)” girdisinin yer aldığı ancak isteklilerce yapılacak açıklamada nakliye hesabının hangi mesafeye göre yapılacağına ilişkin bir belirlemeye yer verilmediği görülmüştür.
Tebliğ’in yukarıda yer verilen 45.1.2 maddesinde yer alan açıklama uyarınca aşırı düşük teklif açıklaması talep edilen isteklilere gönderilecek aşırı düşük teklif sorgulama yazısında, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafelerin aşırı düşük teklif açıklaması talebi yazısında belirtilmesi gerekmesine karşın incelenen ihalede idarece nakliye hesabında kullanılacak nakliye mesafelerine söz konusu yazı veya yazı ekinde yer alan analizlerde yer verilmediği ve bu nedenle açıklama yapan isteklilerce farklı mesafelerin esas alındığı görülmüştür. Bu itibarla, idarece tesis edilen işlem bu yönüyle mevzuata aykırılık taşımaktadır.
Ayrıca, açıklama talep edilen kalemler arasında yer alan “Her derinlikte, her cins ve klastaki zeminde kuruda veya suda her türlü sanat yapısı, duvar, tahkimat vb. imalatların sınai ve serbest kazılarının yapılması, kazının depo veya dolguyla nakledilmesi, serilmesi, imalat veya inşaattan sonra kazı yerinde kalan boşlukların doldurulması” adlı DSİ/224-05 poz no’lu birden fazla birim fiyatı ihtiva eden paçal iş kalemini oluşturan girdiler arasında 19.100.1001 poz numaralı girdiye 5 kez girdi olarak yer verildiği ve bunlardan analiz toplamının % 3’üne tekabül eden tutarın üstünde olan sadece 3’ü için açıklama talep edildiği ancak diğer ikisi analiz toplamının % 3’üne tekabül eden tutarın altında olması nedeniyle açıklama talep edilmediği görülmüştür. Bahsi geçen 19.100.1001 poz no’lu girdinin analizi incelendiğinde; 10.100.1060 poz numaralı “formen”, 10.100.1055 poz numaralı “operatör makinist” ve 10.100.1059 poz numaralı “yağcı” şeklindeki işçilik girdilerinin yer aldığı, aynı şekilde açıklama istenen iş kalemlerinde yer alan 03.521 poz numaralı “Lastikli yükleyicinin 1 saatlik ücreti” analiz girdisi, 19.100.1039 poz numaralı “20 PS’lik motopomp’un 1 saatlik ücreti” analiz girdisi ve 19.100.1001 poz numaralı “Mobil Beton Pompası (400 hp)” analiz girdisinin de işçilik girdileri içerdiği tespit edilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan 45.1.2.2’nci maddesinde iş kalemi analizleri ve alt analizlerinde yer alan bütün işçilik girdilerinin girdi tutarının analiz toplamının %3’üne eşit veya altında olmasına bakılmaksızın açıklama istenilecek girdiler arasında gösterilmesi gerektiği açıklanmıştır. Bu itibarla, içerisinde işçilik girdisi barındıran pozlarda yer alan işçilik girdilerinin açıklama istenecek girdiler olarak belirlenmesi gerekmektedir. Bu şekilde açıklama istenilmesinin işçilik girdilerinin açıklama istenilmeyecek girdi olarak belirlenmesi sonucunu doğurduğu, açıklamanın ilgili analiz girdilerinin temel girdilerine (işçilik, malzeme, makine vb.) ayrıştırılmak suretiyle istenilmesi gerektiği,
Bunun yanında açıklama istenilecek ve açıklama istenilmeyecek analiz girdileri tespit edilirken aynı poz numaralı girdi miktarlarının toplanması gerektiği, örneğin 10.100.1062 “düz işçi” girdi miktarlarının toplanmak ve tek bir girdi haline getirilmek suretiyle söz konusu belirlemenin yapılması gerekmesine karşın idarece aynı poz numaralı girdilere aynı iş kaleminde birden fazla olacak şekilde yer verildiği, aynı poz numaralı bu girdilerin hem açıklama istenilecek hem de açıklama istenilmeyecek girdi olarak belirlendiği anlaşılmış olup, idarece tesis edilen işlemde bu yönüyle de mevzuata aykırılık bulunduğu sonucuna varılmıştır. Yukarıda belirtildiği üzere aşırı düşük teklif açıklamalarının isteklilerce hazırlanabilmesi ve açıklamaların mevzuata uygunluğunun incelenebilmesinin ön şartı idarece aşırı düşük teklif sorgulamasının mevzuata uygun tam ve doğru olarak yapılmasıdır. İdarece mevzuata uygun olarak aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmeden, sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının incelenmesi mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla idare tarafından mevzuata uygun şekilde aşırı düşük teklif açıklaması istenilmediğinden başvuru sahibinin iddiasında yer verilen ihale üzerinde bırakılan isteklinin açıklamalarının mevzuata uygunluğu ve sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının içeriği inceleme konusu edilmemiştir.
Bu itibarla Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesine uygun şekilde nakliye mesafelerinin sorgulama yazısı ile isteklilere verilmesi ve temel girdilerine ayrıştırılmadan açıklama istenen analiz girdilerinin temel girdileri (işçilik, malzeme, makine, vb.) üzerinden açıklama istenilecek girdilerin belirlenmesi ve bu analizlerde yer alan işçilik girdilerinin açıklama istenecek girdiler olarak belirlenmesi suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, nakliye mesafelerinin sorgulama yazısı ile isteklilere verilmesi ve temel girdilerine ayrıştırılmadan açıklama istenen analiz girdilerinin temel girdileri (işçilik, malzeme, makine, vb.) üzerinden açıklama istenilecek girdilerin belirlenmesi ve bu analizlerde yer alan işçilik girdilerinin açıklama istenecek girdiler olarak belirlenmesi suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi. |