İhale hakediş raporlarına itiraz
Hakediş raporlarına itiraz edilmesi, bir başka deyişle ihtirazi kayıt konulması uygulamada en çok rastlanılan sorunlardan biridir. Tam tersi itiraz edilmemesi de en çok karşılaşılan problemlerden biridir. Uygulamada idarenin, yüklenicinin yapmış olduğu itiraza işin uzaması sebebiyle sıcak bakmadığı belirtilmektedir.
Emsal ihale Yargı Kararı I : Yargıtay 15. HD. 18.12.2019, E. 2019/3607 K. 2019/5236,
Hakediş raporlarına karşı itiraz edilmesi geçici hakedişlerde YİGŞ 39/4,3,e hükmünde, kesin hakediş bedeli belirlenmeden önce yapılan kesin hesapta KİK m. 40/4, YİGŞ m. 40/6 ve YİGŞ m. 40/9 hükümlerinde gösterilmiştir. Kamu ihale inşaat sözleşmelerinde genellikle YİGŞ sözleşmenin eki olarak kabul edildiği için yapılacak itirazların belirtilen maddelere göre yapılması gerekir.
Emsal ihale Yargı Kararı II : Yargıtay 15. HD. 26.6.2013, E. 2013/2994 K. 2013/4166 “…Taraflar arasındaki sözleşmenin 9.2. maddesine göre Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşmenin eki niteliğindedir. Anılan şartnamenin 40. maddesine göre yüklenicinin geçici hakedişlere itirazı olduğu takdirde itirazlarının neler olduğunu ve dayandığı gerekçeleri…”
YİGŞ’nin sözleşmenin eki olarak kabul edilmediği hallerde ise bu usullere uyulması gerekmemektedir. Ancak uygulamada YİTS. m. 8.2.1.’e göre matbu bir şekilde ihale dokümanını oluşturan evraklar arasında ilk sırada YİGŞ’nin bulunduğu görülmektedir. Bu sebeple karşımıza YİGŞ’nin ihale sözleşmenin eki olarak sayılmadığı bir sözleşmenin çıkma ihtimali çok düşüktür. Yargıtay’a göre sözleşmenin eki olarak belirtilen YİGŞ delil sözleşmesi niteliğine sahiptir.
Kamu ihale inşaat sözleşmesinde geçici hakediş ödemesi, tespit edilecek imalat ve ihzarat bedellerinin sözleşmede belirtilen usulle hesaplanmasından sonra yapılır. Yüklenicinin ödemesi gereken ceza, vergi kesintileri ve varsa idareye olan borcu düşülür.
Emsal ihale Yargı Kararı III : Yargıtay 15. HD. 18.12.2013, E. 2013/5697 K. 2013/6884 “Mahkemece yapılacak iş, iş bedeli yönünden davacının dava dilekçesindeki kabulü gözetilmek suretiyle bu miktardan mahsubu gerekli gecikme cezası ve teminat kesintisi konusunda bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak sonucuna göre bir karar vermekten ibarettir.”
Yüklenicinin yapacağı itiraz, hakkının ihlal edildiği düşüncesinden kaynaklanmaktadır. İtiraz hem pozitif kalemlere hem de negatif kalemlere ilişkin olabilir. Geçici hakediş raporunun eksik ve hatalı olduğunu düşünen yüklenici YİGŞ 39/4,3,e’de belirtilen şekil şartına uygun bir biçimde itirazını ileri sürmelidir. Yüklenici itiraz sebebini ve gerekçesini belirttiği dilekçesinin bir örneğinin idareye vermeli diğer örneğini de geçici hakediş raporuna ekleyerek raporu “idareye verilen ….. tarihli dilekçemde yazılı ihtirazı kayıtla” cümlesini belirterek imzalamalıdır. Salt “itiraz ediyorum”, “ihtirazi kayıtla imzalıyorum” gibi sebebi ve gerekçesi belli olmayan ifadelerin kullanılması itirazı geçersiz kılar ve raporu olduğu şekliyle kabul etmiş sayılır.
Emsal ihale Yargı Kararı IV -A:Yargıtay 15. HD. 5.3.2014, E. 2013/6237 K. 2014/1568 “…sadece “itiraz kaydıyla” şeklinde usulsüz ve geçersiz biçimde imzalaması neticesinde ara ve kesin hakedişlerin itirazsız kesinleştiği, kesinleşen geçici ve kesin hakedişlere göre de eksik ödeme bulunmadığı dikkate alınarak davanın tümden reddi gerekirken…”
B- Yargıtay 15. HD. 1.11.2018, E. 2018/3157 K. 2018/4223 “Anılan şartnamenin 40. maddesine göre yüklenicinin geçici hakedişlere itirazı olduğu takdirde itirazlarının neler olduğunu ve dayandığı gerekçeleri idareye vereceği ve bir örneğini de hakediş raporuna ekleyeceği dilekçesinde açıklaması ve hakediş raporunu “idareye verilen … tarihli dilekçemde yazılı ihtirazi kayıtla” cümlesini yazarak imzalaması gerekmektedir.”
C- Yargıtay 15. HD. 10.5.2018, E. 2016/5893 K. 2018/1896, “…Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39. maddesinde düzenlenen usule uygun biçimde itirazda bulunmadığı, ödeme tarihinden itibaren 10 günlük yasal süre içinde itiraz ettiğine dair belge de ibraz etmediği nazara alınarak hakedişleri olduğu gibi kabul etmiş sayılacağından, itiraz edilmeyen istek kalemlerinin reddine karar vermek…”
Kesin hesaplara itiraz, yüklenicinin kesin hesabın hazırlanmasında yapı denetim görevlisi ile birlikte hazır bulunması halinde inceleme süresi olan altmış günlük süre içerisinde idareye yazılı olarak yapılmalıdır. Yüklenici kesin hesabın hazırlanmasında hazır bulunmaz ise kesin hesabı inceleme süresi olan altmış gün içerisinde gerekli incelemeleri yapar. İncelemeyi bitirdikten sonra inceleme yaptığını idareye yazılı olarak bildirmelidir. İdarenin kesin hesabı inceleyerek onaylaması için verilen en fazla altı aylık süre ise yüklenicinin yazılı bildiriminden sonra başlar. İdare tarafından yapılan inceleme aşamasında birtakım değişiklikler yapılabilir. Yüklenici bu değişikliklere karşı itirazlarının neye ilişkin olduğunuda açıkça göstermek şartıyla gerekçelerini de belirterek YİGŞ hükümlerine göre itirazda bulunmalıdır. İtiraz edilmediği takdirde kesin hesap kabul edilmiş sayılır ve daha sonrasında itiraz etme hakkı ortadan kalkar.
Emsal ihale Yargı Kararı V : Yargıtay 15. HD. 23.5.2019, E. 2018/3893 K. 2019/2478 “Gerek birim fiyat sözleşmeli işlerde gerekse anahtar teslimi götürü bedel işlerde; yüklenicinin kesin hesaplara itirazı varsa aynı inceleme süresi içinde idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Böyle yapmadığı takdirde kesin hesapla ilgili bütün belgeleri kayıtsız kabul etmiş sayılır ve bundan sonra bu hususta yapılacak herhangi bir itiraz dikkate alınmaz.”
Kesin hakediş raporlarına ve kesin hesaba itiraz, geçici hakediş raporlarına itirazla aynı şekilde hüküm ve sonuç doğurur.
