4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 62’nci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.
(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.
(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar” başlıklı 53.3’üncü maddesinde “53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması,
İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
35.1.1.
Fiyat Dışı Unsur Değerlendirme Yöntemi: Diğer (Manuel Giriş)
Fiyat Dışı Unsur Formülü, Tanımı ve Açıklamaları |
Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir. A. Değerlendirme Teklif fiyatı ile Fiyat Dışı Unsurların Puanlaması olmak üzere iki kısımda yapılacaktır. SN—–POZ—–İŞ KALEMİ TANIMI—–ASGARİ ORAN %—–AZAMİ ORAN %—–PUAN ——TOPLAM—–30 |
35.1.2. Fiyat dışı unsurların değerlendirilmesine ilişkin bilgi ve belgeler yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilecektir.
35.2 Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin birden fazla istekli tarafından verilmiş olması halinde ilgili uygulama yönetmeliğinde düzenlenen usule göre ihale sonuçlandırılacaktır.
35.2.1. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin birden fazla istekli tarafından verilmiş olması halinde; Teklif fiyatı daha düşük olan istekli ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenecektir. Fiyat tekliflerinin de eşit olması durumunda 35.1.1. maddesinde yer alan fiyat dışı unsurların öncelik sıralaması esas alınarak ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenecektir.
35.3. Fiyat avantajı uygulanması:
35.3.1. Bu madde boş bırakılmıştır. “ düzenlemesi yer almaktadır.
Söz konusu düzenlemelere göre teklif fiyatı puanlamasının 50 tam puan üzerinden yapılacağı, bu kapsamda en düşük teklifi veren isteklinin 50 tam puan alacağı ve diğer isteklilerin bu kriter kapsamında alacakları puanların nasıl hesaplanacağının belirtildiği, fiyat dışı unsurların puanlamasının 50 tam puan üzerinden yapılacağı, bu kapsamda iş kalemleri bazından teklif fiyat nitelik puanlamasının 30 tam puan üzerinden yapılacağı anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda belirlenen her bir iş kalemi için asgari ve azami oranlar belirlendiği, isteklilerin teklif cetvellerinde seçilen bu kalemlere verdikleri tekliflerin ihaleye vermiş oldukları toplam teklife oranlanarak 100 ile çarpılacağı, bulunan oranların o kalem için belirlenen asgari oran ile azami oran arasında kalması durumunda isteklinin söz konusu kalem için belirlenen fiyat dışı unsur puanını alacağı yönünde düzenleme yapıldığı anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde yer alan ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili açıklamalar kapsamında fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebileceği, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususunun tamamen idarenin takdirinde olduğu anlaşılmaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin söz konusu maddesinde yer alan düzenleme ile amaçlanan, 4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesinde düzenlenen fiyat dışı unsurun, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini ve özellikle yapım işleri ihalelerinde işin erken tasfiye edilmesi suretiyle kaynakların verimli kullanılması ilkesinin muhtemel ihlallerini engelleyecek şekilde etkin kullanımını sağlamaktır. Bu bağlamda, yapım işi ihalelerinde bazı isteklilerin birim fiyat üzerinden teklif alınan iş kalemlerinden özellikle işin niteliği itibarıyla miktarı işin devamı sırasında büyük değişkenlik gösterebilecek olan kazı yapılması gibi alt yapıya ilişkin iş kalemlerinin birim fiyatını teklif fiyatlarına oranla çok yüksek, diğer iş kalemlerinin birim fiyatını ise çok düşük belirledikleri, bunun sonucunda ihalenin bu şekilde teklif veren isteklinin üzerinde kalması halinde, işin gerçekleştirilmesi aşamasında yüksek birim fiyat teklif edilen iş kalemlerindeki miktar artışı nedeniyle sözleşme bedelinin büyük kısmının bu iş kalemlerine karşılık olarak ödendiği, bu durumun sözleşme konusu iş kapsamındaki bazı imalatlar gerçekleştirilmeden işin tasfiye edilmesi sonucunu doğurduğu ve bu suretle kamu hizmetlerinin gecikmesine ve kaynakların verimli kullanılamamasına neden olduğu görülmektedir.
Bu çerçevede, idarece yapılan düzenleme incelendiğinde, ihale dokümanında belirtilen 7 adet iş kalemi için “İsteklinin teklif cetvelinde seçilen bu kalemlere verilmiş olan teklifler, isteklinin ihaleye vermiş olduğu toplam teklife oranlanarak 100 ile çarpılacak, bulunan oran o kalem için belirlenen asgari oran ile azami oran arasında kalıyorsa istekli o kalem için belirlenen fiyat dışı unsur puanını alacaktır” düzenlemesi gereğince teklif edilecek tutarın isteklinin toplam teklifi içerisindeki ağırlık oranı ile idarece öngörülen oran arasında uyumluluk arandığı, iddia konusu düzenlemenin, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde yer alan açıklama ve bu maddenin genel gerekçesinde belirtilen konularla uyumlu olduğu, idarenin iş tamamlanmadan sözleşmenin tasfiye edilme riskini azaltmak için bu düzenlemeye gittiği, anılan haliyle de etkinlik, verimlilik ve teknik değer kriterlerinin sağlandığı görüldüğünden, iddia konusu doküman düzenlemesinin mevcut haliyle mevzuata aykırılık teşkil etmediği değerlendirildiğinden, başvuru sahibinin iddiasının bu yönüyle yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenebileceği, ihale konusu işin niteliği dikkate alınarak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer ile süre gibi unsurların fiyat dışı unsur olarak belirlenmesinin mümkün olduğu, fiyat dışı unsurların belirlenme yöntemi konusunda idarenin takdir yetkisinin bulunduğu, bu yetki kullanılırken niceliksel belirlemelerin yanı sıra niteliksel belirlemelerin de yapılabileceği, bu çerçevede 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 40’ıncı maddesi, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 62’nci maddesi, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde sayılan unsurlar dışında bunlara benzer nitelikte fiyat dışı unsurların ve puanlama kriterlerinin belirlenmesi noktasında da idarenin takdir yetkisinin bulunduğu anlaşılmakla birlikte, fiyat dışı unsurların ve puanlama kriterlerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelere uygunluğunun değerlendirilmesinde idari işlemlerde ölçülülük ilkesinin de göz önünde bulundurulması gerektiği anlaşılmıştır.
İhaleye katılım ve yeterlik noktasında fiyat dışı unsurların etkisi bulunmadığından, fiyat dışı unsurlara yönelik yapılacak düzenlemenin, yeterli bulunan istekliler arasında ihale konusu iş için daha nitelikli, kaliteli ve tecrübeli isteklilerin puan alması sonucunu ortaya çıkaracak şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, kamu ihale mevzuatında, yapım işleri ihalelerinde belirlenen yeterlik kriterlerinin, yeterlikte aranılan şartların yeniden kullanılmasına neden olacak şekilde fiyat dışı unsur olarak belirlenmesi uygun olmamakla birlikte, teknik değer nitelik puanlamasında yer verilen yapım işlerine ilişkin sunulacak deneyim belgesi için asgari iş deneyim tutarı yerine işin niteliği ve kapsamı dikkate alınarak fiziksel büyüklükler (miktar, alan, hacim, vb.) üzerinden bir belirleme yapılmak suretiyle fiyat dışı unsur puanlamasına konu edilebileceği, şikâyete konu ihalede “Teknik Değer Nitelik Puanlaması” başlığı altında idarece yapılan düzenlemede fiyat dışı unsura ilişkin olarak belirlenen işlerden puan almak için belirlenen işlerin tamamının tek iş deneyim belgesi ile tevsik edilmiş olma şartının aranmadığı, ilgili kriterden puan alabilmek için idarece belirlenen farklı nitelikteki imalatlara ilişkin kriterin farklı iş deneyim belgeleri ile de sağlanabileceği, dolayısıyla isteklilerin anılan kalemler için farklı iş deneyim belgeleri sunarak puan alabilmelerine imkân sağlandığı, iş deneyim belgesinde istenilen kriterleri içeren bir bilgi yok ise, onaylı kesin hak edişe ait yeşil defter icmali, iş özeti gibi belgelerin sunulmasının yeterli olduğu ve yeterlik belgesi olan iş deneyim belgesi ile de istenilen fiyat dışı unsur kriterlerinin sağlanmasına imkan veren düzenleme yapıldığı hususları dikkate alındığında, ihale dokümanında teknik değer nitelik puanlamasına ilişkin yapılan düzenlemenin 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan rekabet ilkesine aykırılık teşkil etmediği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle teknik değer nitelik puanlamasına ilişkin ihale dokümanında yer alan düzenlemelerin, teklif verilmesine ve tekliflerin eşit şartlar altında değerlendirilmesine engel nitelik taşımadığı değerlendirildiğinden, başvuru sahibinin bu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
| ||||||||||